Ydeus
Aureus occasum iam sol spectabat, equosque
Pronum iter urgebat facili transmittere cursu;
Nec nemorum tantam per secula multa quietem
Viderat ulla dies: passim saturata iacebant
5 Armenta et lenis pastores somnus habebat;
Pars teretes baculos, pars nectere serta canendo
Frondea, pars agiles calamos; tum fusca nitentem
Obduxit Phebum nubes, precepsque repente
Ante expectatum nox affuit; horruit ether
10 Grandine terribili; certatim uentus et imber
Seuire et fractis descendere fulmina nimbis.
Altior, ethereo penitus conuulsa fragore,
Corruit et colles concussit et arua cupressus,
Solis amor quondam, solis pia cura sepulti;
15 Nec tamen eualuit fatalem auertere luctum
Solis amor, uicitque pium fors dura fauorem.
Prescius, heu! nimium uates tum, Phebe, fuisti,
Dum sibi dumque aliis: - Erit hec lacrimabilis arbor,
Dixisti. - Ingentis strepitu tremefacta ruine,
20 Pastorum mox turba fugit, quecunque sub illa
Per longum secura diem consederat umbra;
Pars repetit montes, tuguri pars limina fidi,
Pars specubus terreque caput submittit hianti.
Siluius et Phitias scopulum fortassis eundem
25 Precipiti petiere gradu, geminisque cauernis
Occuluere animas trepidi, nec pauca gementes.
Post, ubi laxatis tempestas fracta parumper
Nubibus et celi siluerunt murmura fessi,
Incipit illacrimans Phitias: - O Iupiter alme,-
30 Si scelus hoc nostrum meruit, si rustica sordet
Pastorum pietas, siluis ignosce! precamur;
Innocui miserere gregis, meliorque capellas
Collige dispersas; teneris signata labellis
Vbera te moueant, nisi forte obliuia lactis
35 Illius astrigere nectar tibi suggerit aule:
De grege nempe fuit nutrix tua! - Talia questus,
Subticuit, pectusque manu percussit et ora.
Siluius, audita rupis de parte querela,
(Nam neque se coram cernebant, obice paruo
40 Pretente silicis ramoque comante dirempti)
Concussa sic mente refert, gemitumque coercens:
- O Phitia, Phitia; fateor, sic astra minari
Iampridem aduerti, postquam flamantia Martis
Lumina, et imbrifera Saturnum in parte morantem,
45 Obsessumque Iouem, et Venerem transuersa tuentem,
Sibila uentorum postquam peregrina notaui.
Nonne procul nebulas, limo exalante palustri,
Surgere et in nostrum delatas uidimus axem?
Nonne grues profugas, turpesque ad litora mergos?
50 Num coruos, fulicasque uagas, num sidera mesta
Vidimus et nimbo uelatam abscedere Pheben,
Tum que multa olim nascentis signa procelle
Siluicole cecinere senes? Sed ferre necesse est.
Hec est uita hominum, Phitia; sic leta dolendis
55 Alternat fortuna ferox. Eat ordine mundus
Antiquo; nobis rerum experientia prosit:
Quo grex cumque miser ruerit, consistere pulcrum est. -
- Care michi in primis et semper maxime Silui,
Respondit Phitias, oculos, te consule, tergam;
60 Tu modo, si quod habes damni solamen acerbi,
Tempestiua graues releuent obliuia casus. -
- Imo, ait ille, tuum est que condita carmina seruas
Mecum partiri: Daphnis pastoribus olim,
Et tibi nunc ingens merito cantabitur Argus.
65 Quid tibi non nobis, Phitias? num tu quoque carmen
Argeum uocitare libet-? Nimis omnia celas. -
- Incipe; forte sequar, nisi uox tua terreat, - inquit
Siluius. Ille alta fregit suspiria uoce:
Phitias
Arge, decus rerum! Silue dolor, Arge, relicte!
70 Hoc licuit rapide sacro de corpore morti?
Hoc ausa est tellus? te, qui stellantis Olimpi
Iam solus spectator eras, humus obruit atra?
Quo fauor, et nostri rediit quo gloria secli?
Quis tempestates prenoscet ab ethere longe?
75 Quis michi uoce feras quercusque et saxa mouebit,
Aut longam dulci traducet carmine noctem?
Quis terrebit apros? quis tendet retia dammis?
Quis uisco captabit aues? quis, flumine mergens,
Ah! Miseras curabit oues? quis sacra Cibeles,
80 Atque humilem, Admeti famulantem in gramine, Phebum
Rite canet? quem nocturnus trepidabit abactor?
Quem noscent dociles alta sub rupe capelle?
Quem uides, fidique canes? quem dulcis amica
Quis michi solennes statuet per litora ludos,
85 Insuetam patrio renouans ex more palestram?
A quo consilium dubii, diuinaque late
Siluestres responsa ferent? quis tempore in arcto
Suplicibus prestabit opem? pulcherrime quondam
Arge, amor ac luctus Driadum, quid silua, quid antrum,
90 Quid sine te colles? et post te uiuere quisquam
Aut uolet, aut poterit? Pastores, credite, mors est
Viuere post Argum. Iam nunc arescere circum
Stagna, lacus, fontes, ipsumque uidebitis equor;
Spiritus alter erit uentis, color alter in herbis,
95 Floribus alter odor; solitos nec poma sapores
Seruabunt, nec prata comas, nec flumina limphas,
Vellera nec pecudes, nec opimas campus aristas,
Omnia namque oculis unus (nec fallimur) ille
Letificare suis et fecundare solebat.
100 Illo silua fuit semper sub principe tuta;
Pax inerat fronti, purgabat nubila uerbo.
Ille abiit; fortuna suos mutata fatigat.
Siluius
Extorques lacrimas; nec iam michi uiuere dulce est
Post Argum. Sed uiuaci parebimus astro.
Phitias
105 Effugis! Agnosco: Nusquam sine carmine, Silui.
Si libet ire, cane; post i, tua damna recense.
Siluius
Pastorum rex Argus erat, cui lumina centum
Lincea, cui centum uigiles cum sensibus aures,
Centum artes, centumque manus, centumque lacerti,
110 Lingua sed una fuit, cum qua rupesque ferasque
Flecteret et fixas terre diuelleret ornos:
Ille diu clarus siluis, perque omnia notus,
Pascua, formosis cantatus ubique puellis,
Mille greges niueos pascens per mille recessus.
115 Postquam pertesum est nemorum longique laboris,
Irrediturus abit, uolucrique per auia saltu
Euolat in montes. Illinc de uertice summo
Despicit et nostras curas nostrosque tumultus,
Regnateque uidet quanta est angustia silue;
120 Alloquiturque Iouem et uiduum commendat ouile.
Arge, uale! Nos te cuncti, mora parua, sequemur.
Ydeus
His dictis, abeunt; patrii Sulmonis ad arua
Contendit Phitias, siluas petit alter Etruscas;
Solus ego afflicto: merens in litore mansi.
|
